In dit artikel gaat het over de verschillende overname- en fusievormen in de MKB-praktijk. Bij overnames onderscheiden we twee vormen, de activa/passiva transactie en de aandelenoverdracht. Daarnaast zijn er drie soorten fusies te onderscheiden: de juridische fusie, de bedrijfsfusie en de aandelenfusie.
Aandelentransactie versus activa/passiva transactie
De optimale overnamevorm wordt bepaald door het doel van de overname en de juridische rechtsvorm van de verkopende partij, om dit verder toe te lichten zullen eerst de beide transactievormen worden beschreven.
Aandelentransactie
Allereerst de aandelentransactie, dit is de meest voorkomende transactievorm omdat het de meest eenvoudige en overzichtelijke manier is om een bedrijfsoverdracht te realiseren. Bij deze transactie veranderen eigenaren van de aandelen, maar blijft de feitelijke vennootschap hetzelfde. Dit houdt in dat alle bestaande overeenkomsten en verplichtingen (zonder ‘change-of-control-clausule’) op naam van de vennootschap ongewijzigd blijven bestaan. Kortom houdt een aandelentransactie in dat alle activa en passiva die op de balans staan en mogelijke ‘off-balance’ verplichtingen meegaan naar de nieuwe eigenaar. Verder blijven alle medewerkers in dienst bij de bestaande vennootschap.
Activa/passiva transactie
Bij een activa-passiva transactie worden niet de aandelen van de onderneming verkocht, maar specifieke vermogensbestanddelen en/of verplichtingen. De koper neemt dan alleen en uitsluitend heel specifiek benoemde zaken over en heeft verder niets te maken met de andere bezittingen en verplichtingen van de vennootschap. In de koopovereenkomst wordt bij deze transactievorm dan ook gedetailleerd beschreven welke activiteiten worden overdragen, welke activa (bijvoorbeeld inventaris, klantenbestand, handelsnaam of website) worden overgenomen en welke verplichtingen naar de koper gaan. Deze transactievorm zien we altijd terug bij de (ver)koop van een eenmanszaak, v.o.f. of c.v. Deze ondernemingen hebben immers geen rechtspersoonlijkheid, dus wordt uitsluitend de activa/passiva overgedragen. Een attentiepunt is het personeel: conform de wet ‘overgang onderneming’ gaan in beginsel alle werknemers die betrokken zijn bij de overgenomen activiteit mee over naar de koper.
Verdere voordelen c.q. situaties waarvoor een activa/passiva transactie geschikt voor is zijn de volgende:
- Door specifieke activa over te nemen, blijven ongewenste verplichtingen en verborgen risico’s (zogenaamde ‘lijken in de kast’ bijvoorbeeld fiscale verplichtingen) grote mate achter bij de vennootschap en bij de verkoper;
- Daarnaast is de verworven goodwill (boekwinst) voor de koper fiscaal aftrekbaar, hetgeen resulteert in een belastingvoordeel en een lagere netto koopprijs.
Activa/passiva transacties kennen ook enkele nadelen:
Het is een erg tijdrovende overnamestructuur, zo dient bij het opstellen van de overnamecontracten voor ieder activum en passivum apart beschreven te worden wat er mee overgaat bij de transactie. Daarnaast dienen alle contracten met personeel, afnemers en leveranciers etc. opnieuw te worden afgesloten, hetgeen ook kan leiden tot nieuwe onderhandelingen en voorwaarden.
Daarnaast dient verkoper direct af te rekenen over de gerealiseerde goodwill (boekwinst) en is bij overdracht van onroerende zaken overdrachtsbelasting verschuldigd.
Belangrijkste fusievormen
Naast de twee bovenstaande uitgewerkte transactievormen, zijn er ook 3 gangbare fusievormen te onderscheiden.
Allereerst de aandelenfusie. Bij een aandelenfusie worden de aandelen of delen ervan, van twee vennootschappen (vennootschap A en B) overgedragen aan een nieuw op te richtten vennootschap (vennootschap C). Vennootschap C wordt dan de holdingmaatschappij van vennootschappen A en B. Dit wordt ook wel een aandelenruil genoemd, omdat de eigenaren van vennootschappen A en B haar aandelen inruilen voor aandelen van de holdingmaatschappij vennootschap C.
Bij een bedrijfsfusie worden de activa en passiva van de onderneming overgedragen aan de andere vennootschap. Om deze reden wordt deze fusievorm ook wel de activa/passiva transactie genoemd. Ook hier geldt dat een voordeel het zogenoemde ‘cherrypicking’ principe is, waarbij de koper specifieke activa en passiva kan selecteren van de over te nemen onderneming. Een nadeel is dat dit een tijdrovende transactie kan zijn en dat eventuele schuldeisers akkoord moeten gaan met een dergelijke fusie.
Tot slot de juridische fusie. Bij een juridische fusie gaat vermogen van één of meer rechtspersonen onder algemene titel over op de verkrijgende rechtspersoon. De verkrijgende rechtspersoon treedt juridisch gezien in de plaats van de verdwijnende rechtspersoon. Een juridische fusie kan ook alleen plaatsvinden tussen twee dezelfde rechtspersonen.
Meer over het verkoopproces? Kijk dan op bedrijfsovername en verkoop of bezoek de homepage van JM Partners.
De adviseurs van JM Corporate Finance hebben ruime ervaring met overnames, fusies en bedrijfswaarderingen en helpen u graag bij het kiezen van de meest optimale route voor uw situatie.
